خونريزي ركتال دلايل زيادي دارد. شدت آن از خونريزي خفيف (رايج) تا خونريزي شديد تهديد كننده حيات (نامتداول) متفاوت باشد. اگر خونريزي شديد باشد يا اگر ملاينا داشته باشيد (مدفوع تيره به خاطر خونريزي از معده يا اثني عشر) در اين صورت فورا به پزشك مراجعه كرده يا با اورژانس تماس بگيريد. با اين وجود، خونريزي اغلب خفيف است. در چنين شرايطي، قرار ملاقاتي با پزشك خود بگذاريد تا علت آن مشخص شود.
خونريزي ركتال چيست؟
اصطلاح خونريزي ركتال اغلب توسط پزشكان به معناي هر گونه خوني كه زمان رفتن به دستشويي همراه با مدفوع دفع شود استفاده ميشود. با اين وجود، همه خوني كه دفع ميشود حقيقتا از ركتال نيست. خونريزي ممكن است از هر جايي در روده (دستگاه گوارش) باشد. اصطلاح درست تر خونريزي از دستگاه گوارش است كه گاهي به صورت مخفف خونريزي GI گفته ميشود. خونريزي ركتال (خونريزي GI) دلايل زيادي مي تواند داشته باشد كه در ادامه توضيح داده شده است.
روده چيست؟
روده (دستگاه گوارش) از دهان شروع شده و به مقعد پايان مي يابد. وقتي مي خوريم يا مي نوشيم غذا و مايعات از ازوفاگوس (مري) به معده مي رود. معده غذا را به هم زده و سپس آن را به روده كوچك انتقال مي دهد.
خونريزي ركتال دلايل زيادي دارد. شدت آن از خونريزي خفيف (رايج) تا خونريزي شديد تهديد كننده حيات (نامتداول) متفاوت باشد. اگر خونريزي شديد باشد يا اگر ملاينا داشته باشيد (مدفوع تيره به خاطر خونريزي از معده يا اثني عشر) در اين صورت فورا به پزشك مراجعه كرده يا با اورژانس تماس بگيريد. با اين وجود، خونريزي اغلب خفيف است. در چنين شرايطي، قرار ملاقاتي با پزشك خود بگذاريد تا علت آن مشخص شود.
خونريزي ركتال چيست؟
اصطلاح خونريزي ركتال اغلب توسط پزشكان به معناي هر گونه خوني كه زمان رفتن به دستشويي همراه با مدفوع دفع شود استفاده ميشود. با اين وجود، همه خوني كه دفع ميشود حقيقتا از ركتال نيست. خونريزي ممكن است از هر جايي در روده (دستگاه گوارش) باشد. اصطلاح درست تر خونريزي از دستگاه گوارش است كه گاهي به صورت مخفف خونريزي GI گفته ميشود. خونريزي ركتال (خونريزي GI) دلايل زيادي مي تواند داشته باشد كه در ادامه توضيح داده شده است.
روده چيست؟
روده (دستگاه گوارش) از دهان شروع شده و به مقعد پايان مي يابد. وقتي مي خوريم يا مي نوشيم غذا و مايعات از ازوفاگوس (مري) به معده مي رود. معده غذا را به هم زده و سپس آن را به روده كوچك انتقال مي دهد.
روده كوچك چند متر طول دارد و در آنجا غذا هضم و جذب ميشود. غذاي هضم نشده، آب و ضايعات سپس به روده بزرگ (گاهي راست روده نيز ناميده ميشود) انتقال داده ميشود. مهمترين قسمت روده بزرگ كولون ناميده ميشود كه 150 ساتي متر طول دارد. كولون به چهار بخش تقسيم ميشود: كولون بالا رونده، كولون عرضي، كولون پايين رونده و سيگموئيد. قسمتي از آب و نمكها در كولون جذب ميشوند. كولون به ركتوم منتهي ميشود كه حدودا 15 سانتي متر طول دارد. ركتوم مدفوع را قبل از اينكه از مقعد خارج شوند ذخيره مي كند.
انواع خونريزي ركتال/ خونريزي GI
وقتي خونريزي GI داريد، پزشك بايد موارد زير را بررسي كند:
شدت خونريزي
خون در مدفوع ممكن است از چند قطره جزئي تا خونريزي شديد تهديد كننده حيات (هموراژ شديد) متفاوت باشد. در بسياري از موارد، خونريزي خفيف و متوسط است. در چنين شرايطي، هر گونه آزمايش مورد نياز را مي توان بدون بستري شدن انجام داد. خونريزي خفيف و متوسط GI خطري فوري ندارد. با اين وجود، اگر ميزان زيادي خونريزي داشتيد حتما با پزشك خود مشورت كنيد چون از دست دادن زياد خون نياز به درمان فوري دارد.
گاهي خونريزي حاصل از يك مشكل در روده اين قدر خفيف است (مثلا چند قطره) كه متوجه خونريزي حقيقي نمي شويد و براي تغيير رنگ مدفوع كافي نيست. با اين وجود، با آزمايش مدفوع مي توان حتي مقدار كم خون را هم شناسايي كرد. اين آزمايش را مي توان در شرايط مختلفي انجام داد (كه در زير توضيح داده شده است).
مكان خونريزي
خونريزي ممكن است در هر قسمتي از دستگاه گوارش رخ داده باشد. به عنوان يك قانون كلي:
• خونريزي از مقعد يا انتهاي ركتوم- در اين صورت خون روشن و تازه است. ممكن است با مدفوع تركيب شده باشد اما شايد هم بعد از دفع مدفوع متوجه آن شويد يا رگه هايي از خون مدفوع را پوشانده باشند. براي مثال، خونريزي از شقاق مقعد يا از بواسير (در زير توضيح داده شده است).
• خونريزي از كولون- در اين صورت خون اغلب با مدفوع تركيب شده است. خون احتمالا قرمز تيره است. براي مثال، خونريزي از كوليت، بيماري ديورتيكول يا يك تومور روده. با اين وجود، گاهي اگر خون ريزي شديد باشد ممكن است باز هم خون قرمز روشن بوده و خيلي با مدفوع تركيب نشده باشد. مثلا اگر خونريزي ناگهاني از ديورتيكول داشته باشيد (در ادامه توضيح داده شده است).
• خونريزي از معده يا روده كوچك- خون مسافت زيادي را در روده قبل از دفع طي مي كند. در طول اين زمان اين خون تغيير كرده و با خون در مدفوع تركيب ميشود. براي همين مدفوع سياه يا قيرگونه ميشود كه ملاينا (melaena) ناميده ميشود. براي مثال، ممكن است به خاطر خونريزي معده يا زخم دوازدهه اتفاق بيفتد. توجه: اگر ملاينا داريد يك فوريت پزشكي تلقي ميشود چون نشان دهنده خونريزي بسيار است كه از معده و دوازدهه مي آيد. اگر به ملاينا مشكوك بوديد بايد سريعا با پزشك خود تماس بگيريد.
علت خونريزي
ممكن است پزشك سوالات زيادي بپرسد تا به ايده اي براي علت احتمالي خونريزي برسد. بنابراين، براي مثال، ممكن است از شما در مورد علائم احتمالي مثل درد و اينكه آيا درد داريد يا نه، مكان و ماهيت اين درد، اينكه اسهال هستيد، كاهش وزن داشته ايد يا علائم مرتبط ديگر سوالاتي شود. سپس پزشك احتمالا آزمايشاتي بر روي شما خواهد كرد كه مي تواند شامل بررسي پشت شما (مقعد و ركتال) با وارد كردن يك انگشت با دستكش به داخل مقعد باشد. گاهي، مي توان بعد از اين عمل تشخصي قطعي داد. براي مثال، در زمان شقاق مقعد يا بواسير. با اين وجود، معمولا براي مشخص كردن دليل به آزمايشاتي نياز است.
علل خونريزي ركتال/ خونريزي دستگاه گوارش چيست؟
دلايل بسياري مي تواند داشته باشد. در زير به طور خلاصه رايج ترين علائم آورده شده است:
هموروئيد (بواسير)
بواسير برجستگي هايي هستند كه در مقعد و انتهاي ركتوم به وجود مي آيند. در لايه داخلي مقعد و انتهاي ركتوم شبكهاي از وريدهاي كوچك (رگهاي خوني) وجود دارند. گاهي اين وريدها عريض تر شده و خون بيشتري از حالت معمول به داخل انها مي آيد. رگهاي پرخون و بافتها اطراف يك يا چند برجستگي شكل مي دهند كه هموروئيد ناميده ميشود. حدود نيمي از مردم انگلستان در مرحله اي از زندگي خود به هموروئيد مبتلا ميشوند. هموروئيدهاي كوچكتر معمولا بي درد هستند. رايج ترين علامت خونريزي بعد از رفتن به دستشويي است. هموروئيدهاي بزرگتر ممكن است سبب تخليه مخاط، كمي درد، تحريك پذيري و خارش شوند. براي جزئيات به مقاله اي مجزا با عنوان "هموروئيد (بواسير) مراجعه نمائيد.
شقاق مقعد
شقاق مقعد پارگي كوچكي در پوست مقعد است. اگرچه پارگي شقاق مقعد معمولا كوچك است (معمولا كمتر از يك سانتي متر)، اما خيلي دردناك است چون مقعد بسيار حساس است. اغلب يك شقاق مقعد خونريزي كمي دارد. بعد از دفع مدفوع ممكن است متوجه خون شويد. خون معمولا قرمز روشن بوده و بر روي دستمال توالت لكه هايي ايجاد مي كند اما زود متوقف ميشود. براي جزئيات بيشتر به مقاله اي با عنوان "شقاق مقعد" مراجعه كنيد.
ديورتيكول ها
ديورتيكول كيسه كوچكي با گردن باريك است كه از ديواره روده بيرون مي زند. آنها ممكن است در هر قسمتي از روده به وجود آيند اما معمولا در كولون اتفاق مي افتند. در طول زمان ممكن است چندين ديورتيكول به وجود آيند. ممكن است گاهي يك ديورتيكول خونريزي كند و كمي خون از مقعد دفع شود. خونريزي معمولا ناگهاني و بي درد است. خونريزي به خاطر تركيدن رگ خوني است كه گاهي در ديواره يك ديورتيكول اتفاق مي افتد و ميزان خون از دست رفته مي تواند زياد باشد. براي جزئياات به مقاله ديگري با عنوان"ديورتيكول ها" مراجعه نمائيد.
بيماري كرون
بيماري كرون شرايطي است كه سبب التهاب در روده ميشود. بيماري در طول زمان بدتر و بدتر ميشود. علائم بسته به قسمتي از روده كه دچار مشكل شده و حساسيت شرايط فرق مي كند.علائم رايج عبارتند از اسهال خوني، درد شكم و احساس ناخوشي. براي جزئيات به مقاله اي با عنوان "بيماري كرون" مراجعه نمائيد.
كوليت زخمي و ديگر اقسام كوليت
كوليت زخمي (UC) بيماري است كه در آن ركتوم و كولون ملتهب ميشوند. يك علامت رايج در زمان اوج گرفتن بيماري اسهال تركيب شده با خون است. از زخمهايي كه در جداره داخلي روده متورم ايجاد شده ا ند خون مي آيد. كوليت (التهاب كولون) يا پروكتيت (التهاب ركتوم) ممكن است دلايل ديگري داشته باشد كه به خونريزي ركتال منجر ميشوند. براي جزئيات به مقاله اي با عنوان "كوليت زخمي" مراجعه نمائيد.
پوليپها
يك پوليپ روده (ورم غده اي) يك زايده كوچك است كه گاهي در جداره داخلي كولون يا ركتوم ايجاد ميشود. اغلب در افراد پير به وجود مي آيد. حدود 1 نفر از هر 4 نفر حداقل يك پليپ در روده خود دارد. پوليپها خوش خيم (غير سرطاني) بوده و معمولا مشكلي ايجاد نمي كنند. با اين وجود، گاهي يك پليپ خونريزي كرده و گاهي ممكن است سرطاني شود. براي جزئيات بيشتر به مقاله ديگري با عنوان "پوليپ هاي كولونيك (روده)" مراجعه نمائيد.
سرطان
سرطان ركتوم و كولون از سرطانهاي رايج در افراد مسن هستند. گاه افراد جوان نيز به ان مبتلا ميشوند. خونريزي ركتال يكي از علائم آن است كه ممكن است اتفاق بيفتد. خونريزي اغلب پنهان(نا آشكار- به ادامه مطلب مراجعه كنيد) است و اغلب قبل از ديده شدن خونريزي علائم ديگري ظهور مي يابند. اين علائم عبارتند از: درد، كم خوني، از دست دادن وزن، اسهال يا يبوست. سرطانهاي ديگر قسمتهاي روده، بالاتر از كولون، گاهي سبب خونريزي ركتال ميشوند اما اين سرطانها رايج نيستند. براي جزئيات به مقاله اي با عنوان "سرطان كولوركتال (روده) مراجعه نمائيد.
آنژيوديسپلازي (Angiodysplasia)
آنژيوديسپلازي گشاد شدگي تعدادي از عروق خوني در لايه داخلي كولون است. آنژيوديسپلازي بيشتر در كولون راست (بالا رونده) ايجاد ميشود اما ممكن است در هر جاي ديگري كولون نيز اتفاق بيفتد. علت آن نامشخص است اما اغلب در افراد پير اتفاق مي افتد. خونريزي از آنژيوديسپلازي بدون درد است. خون ديده شده مي تواند شديد و قرمز روشن بوده يا خون تيره تركيب شده با مدفوع يا حتي ملاينا باشد. يك آنژيوديسپلازي ممكن است همچنين سبب از دست دادن پنهان خون شود (به ادامه مطلب مراجعه نمائيد).
ناهنجاري هاي روده
ناهنجاري هاي مختلف روده و جداره روده ممكن است سبب خونريزي ركتال در كودكان شود. مثل چرخش روده، در هم روي روده، ديورتيكول مكل (Meckel) و رشد ناهنجار عروق خوني.
زخم معده و دوازدهه
زخم ايجاد شده در معده يا دوازدهه ممكن است خونريزي كند كه مي تواند منجر به ملاينا شود كه همان طور كه قبلا توضيح داده شد در اين صورت مدفوع تيره ميشود.
برخي از عفونتهاي روده
التهاب روده حاصل از برخي از عفونتها ممكن است سبب اسهال خوني شود. عوامل نادر ديگري نيز وجود دارند.
در صورت وجود خون در مدفوع چه كاري بايد انجام داد؟
به يك پزشك مراجعه كنيد. اگر خونريزي شديد است يا اگر ملاينا داريد (در بالا توضيح داده شد)، فورا به يك پزشك مراجعه كنيد يا با اورژانس تماس بگيريد. اگر احساس سرگيجه، غش و در كل ناخوشي مي كنيد سريعا با آمبولانس تماس بگيريد چون مي تواند نشان دهنده خونريزي شديد باشد.
با اين وجود، اغلب خونريزي خفيف است. در چنين شرايطي، هر چه زودتر از پزشك خود وقت بگيريد. برخي تصور مي كنند كه خونريزي ركتال آنها به خاطر هموروئيد (بواسير) است و آن را كنترل نمي كنند. شايد هموروئيدها متداولترين عامل خونريزي ركتال باشند ولي نبايد تصور كنيد كه خونريزي از هموروئيد است مگر اينكه توسط يك پزشك بررسي شده باشيد.